Wat is de menstruatiecyclus nu precies?

Voordat we het over de impact van de menstruatiecyclus gaan hebben, wil ik eerst even kort doornemen wat de cyclus nu precies is. Dit is belangrijk voor begrip van de processen, maar ook om er goed over in gesprek te kunnen gaan. Als coach zijnde (zeker als man) wil je namelijk een veilige, begripvolle situatie creëren. 

Hoe ziet de cyclus er uit?

Je menstruatiecyclus begint op de dag dat er bloed uit je vagina komt. Dit noemen we menstruatie (of 'ongesteld worden').  Menstruatie is de manier van je lichaam om te zeggen dat het volwassen genoeg is om zwanger te worden. Dit begint over het algemeen vanaf het 13e levensjaar, maar kan jaren eerder al optreden.

Menstruatie duurt zo'n 4 tot 7 dagen, maar kan in lengte en verloop verschillen van vrouw tot vrouw. Het kan zelfs veranderen naar mate een vrouw ouder wordt. De volledige menstruatiecyclus duurt tussen de 21 en 36 dagen, met 28 dagen als gemiddelde.

Menstruaties kunnen soms onregelmatig zijn en helemaal geen specifiek patroon volgen. Zo kan een vrouw menstruaties van 1 dag hebben, of zelfs 2 menstruaties per maand. Als ik zeg 'het is heel individueel', dan bedoel ik dat ook letterlijk. Dat is uiteindelijk vaak een teken dat het lichaam zich aanpast aan fluctuaties in hormonale waarden. Als het inconsistent verloopt en niet 'volgens plan', dan is dit altijd een aandachtspunt wat je in de gaten wilt houden. Als je vermoed dat er wat mis kan zijn, of als het veel varieert, is het aan te raden om met een medisch professional in gesprek te gaan. Via bloedwaardes kun je hier bijvoorbeeld inzoomen op mogelijke afwijkingen. 

De menstruatiecyclus is grofweg in te delen in 4 verschillende fases, elk met zijn eigen speciale functie. Dit zijn:

  • De menstruatie fase
  • De folliculaire fase
  • De ovulatie fase
  • De luteale fase

De menstruatie fase

De eerste fase van de menstruatiecyclus begint op de dag dat je ongesteld wordt. Het gebeurt wanneer de eicel vanuit de baarmoeder niet is bevrucht. Op dit moment heeft het oestrogeen-niveau het laagste punt bereikt. Een daling van de niveaus van de hormonen oestrogeen en progesteron stimuleert je lichaam om de verdikte endometrium en de onbevruchte eicel via je vagina als menstruatiebloed af te scheiden. Dit duurt gemiddeld gezien 4 tot 7 dagen. 

Tijdens de eerste paar dagen van je ongesteldheid kan je last hebben van menstruatiepijn en menstruatiekrampen. Dit wordt meestal veroorzaakt door het aanspannen van de baarmoeder om het baarmoederslijmvlies los te laten. Lichaamsbeweging en pijnstillers kunnen hierbij helpen. Bij heftige pijn is het aan te raden om contact op  te nemen met je huisarts.

De folliculaire fase

De eerste twee weken van je cyclus heet de folliculaire fase. De fase begint ook tijdens je menstruatie (er is dus overlap) en duurt tot je eierstokken een nieuwe eicel vrijgeven. In de folliculaire fase produceren je hersenen 'follikelstimulerend hormoon (FSH)' en het geeft de eierstokken een signaal om een eicel voor te bereiden op de eisprong.

De toename van oestrogeen die tijdens deze fase optreedt, betekent dat je endometrium slijmvlies weer dikker begint te worden. De folliculaire fase duurt tot de eisprong plaatsvindt. Dit is gemiddeld gezien 14 dagen.

In de tweede week van je cyclus (na je menstruatie fase) is er een stijging van oestrogeen en progesteron.

De ovulatie fase

Vervolgens vindt er de eisprong plaats in de 'ovulatie fase'.  'Eisprong' betekent hierbij dat een eierstok een follikel in de eileider afgeeft. 

Ovulatie is het gevolg van stijgende oestrogeenspiegels, die de hersenen stimuleren om luteïniserend hormoon (LH) te produceren. De hoeveelheid LH blijft toenemen, waardoor de eisprong wordt geactiveerd. De eicel gaat zo 'op reis' door de eileider, naar de baarmoeder.  

In het begin van de week van ovulatie daalt oestrogeen en stijgt progesteron. 

De luteale fase

De laatste twee weken noemen we de 'luteale fase'. Dit is de fase vanaf de eisprong tot aan je menstruatie.

Tijdens de ovulatie verandert de follikel (waar de eicel in zit) in het 'corpeus luteum', beter bekend als 'het gele lichaam'. Deze massa begint dan zowel progesteron als oestrogeen af te geven.

Als de eicel wordt bevrucht, helpt het progesteron uit het corpus luteum de vroege stadia van de zwangerschap te ondersteunen. Als de eicel niet wordt bevrucht, breekt het corpus luteum af en ontstaat er een daling  van progesteron. Hierdoor laat het baarmoederslijmvlies los en wordt de menstruatie veroorzaakt.

In het begin van de week neemt de hoeveelheid oestrogeen langzaam af en stijgen de progesteronwaarden. 
Een gevolg hiervan kan zijn dat je een stuk minder energie hebt. Bij sommige vrouwen is dit een flink hevige reactie. Deze symptomen staan bekend als PMS (Premenstrueel Syndroom).

Na de luteale fase begint je hele cyclus opnieuw.

Het proces van de menstruatiecyclus wordt honderden keren herhaald, totdat uiteindelijk de overgang plaats vindt en menstruatie stopt.  

Weten in welke fase van je menstruatiecyclus je zit kan je helpen om beter te snappen wat er gebeurt met je lichaam (en geest).

>